Begin december is een sneeuwdek in de lage delen van de Benelux nog vrij zeldzaam. Alleen onder bepaalde grootschalige omstandigheden lukt het. Hierna leg ik uit wat er zoal nodig is.
Warm zeewater
Op de weerkaarten zien we toenemende kansen op een blokkade. In het winterhalfjaar betekent dit meteen: is er kans op vorst, gaat er ook sneeuw vallen? Daarvoor is heel wat nodig. Dat het begin december nog zo moeilijk is, ligt vooral aan de zeewatertemperatuur. Op de zuidelijke Noordzee is deze dan nog rond 10 graden, en op de zuidelijke Oostzee rond 7 graden. Boven zee krijg je, zelfs bij de meest koude arctische aanvoer, de luchttemperatuur maar met moeite 5 graden lager dan de zeewatertemperatuur. Dus ligt de vorstgrens op tenminste 500m hoogte, en smelt de sneeuw voordat zij de grond heeft bereikt. Alleen winterhagel, die voorkomt bij diepe convectie (en dus koude lucht tot tenminste 3-4km hoog), kan wél de grond bereiken.
Circulaties met vroege sneeuwkansen
Als korte samenvatting zijn dit de mogelijkheden voor vroege sneeuw:
- Directe aanvoer van arctische lucht vanuit het noorden, de temperatuur op 500 hPa moet lager zijn dan -35 en de temperatuur op 850 hPa lager dan -6. Winterse buien gaan landinwaarts over in (natte) sneeuw, vooral in de nacht.
- Zuidelijke westcirculatie. Lagedrukgebieden trekken zuid van ons langs. Intensieve neerslag, aan de noordkant van de kern van de depressie, gaat door het ontstaan van een smeltlaag geleidelijk aan over in (natte) sneeuw. Hierbij is ook de gemiddelde temperatuur van de luchtlaag van belang, zoals deze af te lezen valt aan de dikte 1000-500 hPa. Als de dikte kleiner is dan 528 hPa, dan is de luchtlaag koud genoeg voor de overgang naar (natte) sneeuw.
- Directe aanvoer van arctische lucht vanuit het O-NO (helemaal vanaf Noord-Rusland). Storingen in de bovenlucht moeten neerslag genereren, deze kan dan als droge sneeuw vallen.
- Een stationaire koudeput boven Midden-Europa. Aan de noordwestkant van zo’n koude put wordt bij aanvoer uit N-NO de lucht langzaam kouder, en neerslag kan op steeds meer plekken overgaan in (natte) sneeuw. Ook in deze situatie kan naar de dikte worden gekeken.
- In polaire lucht zakt de sneeuwgrens tot onder 500m hoogte. Door orografische stuw (bij N-NW aanvoer) versterkte wolkenvorming en neerslag gaat het in de Ardennen sneeuwen.